Przedstawiam dziś zapis naszego najnowszego filmu na kanale YouTube - Miotła czasu, w którym zbóje Kosma i Damian opowiadają o... Serdecznie zapraszam do oglądania filmu;)
ZBÓJE, ŁOTRY, HULTAJE I SZUBRAWCY
„Nie bedem ja gazdom,
nie bedem rolnikee
Ino bedem chodził zbójnickim chodnike!
Hej, a jak mnie złapią,
To se bedem wisioł,
Na wirsku jedlicki
Bedem się kołysoł”
DAMIAN
POWITANIE – HEJ, HEJ!
Wracamy właśnie z gościńca, złupiliśmy dwa powozy, kupców obiliśmy, bo nijak ze strachu wydusić ni mogli, gdzie sakwy pochowali. Kapotki zemy im przetrzepali i choć wprzódy prawili, że puści są, jako spiżarnia na przednówku, to za pazuchą i w pludrach dukaty i talary ino brzęczały. Krwie my im ciupecke upuścili, maczugą wysmagali, tak ze w przódy pińć razy podeliberują, zanim nieprawdę rzekną.
KOSMA
A teroz, zanim pójdziemy loszek odwalić, przedstawię wom mojego kompaniona. Jest to łotr, szubrawiec i łobwieś, co się zowie. A na chrzcie mu dali Damian.
Jak każdy szanujący się zbój Damian posiada okazałą pałę… ups… Maczugę oczywiście, hej!
(Damian macha maczugą)
DAMIAN
Przeto nie będę dłużnym i przedstawię wom mojego kamrata. Jest to rzezimieszek, oszust i hultaj, że hej. A na chrzcie mu dali Kosma.
Kosma dzierży scyzoryk, któren dworska gnida razem z prawicą stracieła, a któren nie jeden kark już poszczerbił…
(Kosma macha szablą)
KOSMA
Rzeknij no mi druhu, skąd się wzięły terminy: zbój i zbójectwo?
DAMIAN
Słowo „zbój” jest skrótem od słowa „rozbój”, czyli napad, rabunek, kradzież z użyciem przemocy, albo jak to mówili: czyn zuchwały, często z użyciem pały!
Kosma, czy były jakieś inne, starsze określenia tego zajęcia?
KOSMA
A jużci. Na przykład jeszcze kilkaset lat temu takich ludzi określano mianem łotrów, złoczyńców, bądź hultajów. Był też taki termin jak szubrawiec.
Damian łoświeć, że nos, skąd wzięło się to dziwne określenie zbója?
DAMIAN
W casach królika Zygmunta Augusta, gdy budowano Nowe Miasto nad Pilicą, do pracy zapędzono skazańców. Ponieważ w pobliżu istniało już znane miasto Rawa, miejsce, gdzie wznoszono nowe miasto, określano z łaciny Sub Rava, czyli pod Rawą. Stąd właśnie, owych skazańców, pracujących przy tej budowie, poczęto zwać szubrawcami.
Kosma, łotrze, hultaju, szubrawcu, nikczemniku, a ty znosz łacinę?
KOSMA
Ni chu chu Damianie, znom ino tako mowe…
(Kosma prezentuje scyzoryk)
A co Ciebie Damianie sprowadziło na tę drogę, która nieuchronnie wiedzie w objęcia kata?
DAMIAN
Głowy do nauki ni mom, ani chęci do roboty, za to gorście mom jak bochny i jak w czerep zamaluje, to ni ma, co zbirać. Ot co…
(Damian prezentuje pięść)
KOSMA
Wyśpiewałeś Damianie ciekawe rzeczy i nawet żelazem nie trzeba Cię było przypalać, ale znamy Tobie podobnych opryszków, którzy w historii zasłynęli.
DAMIAN
Tak, spójrzmy na ten osławiony poczet…
Oczywiście wszyscy słyszeli o Janosiku i oglądali film o tym zbójniku. Każdy na pewno pamięta jego wesołą kompaniję – Pyzdrę, Kwicoła, Wróblika i Kuśmidra.
Do Janosika jeszcze niebawem wrócimy.
Jak wiecie, Janosik pochodził z prostego ludu i podobnie było w przypadku Ondraszka, który w 1711 r. na czele dużej grupy zbójników najechał Śląsk,
Dowbusza, który 4 X 1741 r. napadł we wsi Hołosków na dwór rodziców Franciszka Karpińskiego – w godzinę po narodzinach przyszłego poety i kompozytora,
oraz Klimczaka, od którego pochodzi nazwa góry Klimczok – w rejonie Bielska – Białej.