Będzie to fragment zapisu naszego ostatniego filmu na kanale YouTube "Miotła czasu" - pt. "Zbójcerze, zbójnicy, tołhaje i hajdamacy", a idzie to tak:
PW
Witamy w kolejnym odcinku Miotły czasu w formacie Miotła plus.
Z tej strony Paweł Wojtyś
PK
I Paweł Kobus.
Odcinek ten będzie pierwszą odsłoną dwuczęściowego rozwinięcia naszego ostatniego filmu „Zbóje, łotry, hultaje i szubrawcy”. Jak już pewnie się domyślacie musimy wrócić do Janosika… Ale nie tylko do niego, bo – jak pamiętacie – wspomnieliśmy też o innych zbójach wywodzących się z prostego ludu.
PW
Zacznijmy jednak od tego najbardziej znanego polskiego zbójnika… No właśnie Paweł, czy Janosik był rzeczywiście zbójnikiem polskim jak uważa większość? Czyli spróbujmy odpowiedzieć na nasz pytajnik z ostatniego filmu. Zapytam Cię wprost, czy Janosik był Polakiem?
PK
Słuchajcie, musimy zdementować ten stereotyp...
PW
Naprawdę, odważysz się po tym jak cała Polska zna doskonale film w reżyserii Jerzego Passendorfera pt. „Janosik”?
PK
A jużci, możemy wom rzec, że Juraj Janosik – czyli po naszemu Jerzy – był w rzeczywistości Słowakiem rodem z Terchowej pod Małą Fatrą. Tam, nawiasem mówiąc, stworzono jego muzeum.
PW
Powiedz no mi kamracie, w jakim okresie historycznym grasował Janosik, na jakim terenie i jak skończył?
PK
Juraj Janosik zbójował dosyć krótko, bo w latach 1711 – 1713. Jako że pochodził z Górnych Węgier – czyli dzisiejszej Słowacji – to jego działalność zbójecka ograniczała się tylko do tego terenu. Podobno nigdy nie był po polskiej stronie Karpat.
PW
Paweł, ale powiedzmy to wyraźnie: nasz Juraj tak naprawdę niczym szczególnym się nie wyróżnił pośród zbójników tamtego czasu. I do dziś tak naprawdę nie wiemy, co z tego przeciętnego, żeby nie rzec cienkiego, łotrzyka uczyniło najsłynniejszego harnasia po obu stronach Tatr – słowackiej i polskiej?
PK
Nie da się tego dokładnie wytłumaczyć, jest to wielką zagadką… Nie wiemy czy jest to pokłosie wcześniejszych legend czy też rewolucyjna legenda z czasów nam bliższych, gdy towarzysze radzieccy przybliżali nam znaczenie i wagę walki klasowej…
PW
Czyli stąd pewnie pochodzi stereotyp, że Janosik zabierał bogatym i rozdawał biednym… W świetle dokumentów niestety nie była to prawda, była to raczej gówno prowda… W rzeczywistości Janosik i jemu podobni hultaje rabowali tam, gdzie najłatwiej było coś zrabować, ponosząc jak najmniejsze straty własne. Czyli chłopi również padali ofiarą zbójników...
Może wspomnijmy najważniejsze zbójeckie wyczyny Janosika – kradzież sukna, zabicie i obrabowanie księdza i tym podobne...
No to powiedz Paweł, jak skończył nasz Jerzyk?
PK
Pojmany na zimowisku – nie mylić z zimową kolonią szkolną – czyli w miejscu zimowego postoju w Klenowcu, został postawiony przed sądem w Liptowskim Mikulaszu i skazany na karę śmierci przez powieszenie na haku za żebro, czyli ziobro… poślednie ziobro…
Wyrok wykonano 18 III 1713 roku…
A w powszechnej pamięci żyje do dziś i sami oceńcie czy słusznie…
I serdecznie zapraszamy do oglądania filmu.