Wykus – Leśna Stolica Polski 1943…
Wiosną 1943 r. – z zadaniem sformowania dywersyjnego oddziału partyzanckiego Kedywu Okręgu Radomsko – Kieleckiego AK – w Kieleckie zostaje wysłany por. Jan Piwnik ps. „Ponury”, „Donat” – przedwojenny policjant, weteran obronnej kampanii letnio – jesiennej 1939 r. oraz walk we Francji w 1940 r., „Cichociemny” (zrzucony do okupowanej Polski jesienią 1941 r.), urodzony człowiek dywersji – z doświadczeniami m.in. II Odcinka „Wachlarza”. Równocześnie z wyjazdem w Góry Świętokrzyskie „Ponury” mianowany zostaje szefem Okręgowego Kierownictwa (Dywersji) Kedywu. W czerwcu 1943 r. tworzy zgrupowanie oddziałów, wchłaniając działające dotąd – od pocz. 1943 r. – na tym terenie luźne oddziały partyzanckie oraz ściągając tu ochotników warszawskich, a na bazę swojego leśnego wojska obiera właśnie Wykus – miejsce jakby stworzone do tego celu – położone w sercu ogromnego kompleksu leśnego. Zgrupowania w pocz. lipca 1943 r. liczyły już ponad 200 żołnierzy – podzielonych na trzy zgrupowania oddziałów. Dzięki wybitnym talentom dowódczym i organizacyjnym „Ponurego”, do końca 1943 r. liczebność Zgrupowań wzrosła do ok. 400 żołnierzy i był to wówczas największy partyzancki związek taktyczny na zach. od Wisły (nie tylko w Polsce). Dla oddziałów „Ponurego” broń produkowała (w fabryce suchedniowskiej i w leśnym warsztacie rusznikarskim) dodatkowo jedyna w Europie konspiracyjna wytwórnia angielskich pistoletów maszynowych „Sten”. Peemy własnej konstrukcji – „KIS” były produkowane konspiracyjnie w Zakładach Herman Göring Werke i montowane w leśnych obozowiskach Zgrupowań od wiosny 1944 roku. Zgrupowania „Ponurego”, przebywające najczęściej na Wykusie, ale też i w innych rejonach Gór Świętokrzyskich (m.in. w Paśmie Jeleniowskim czy Łysogórskim), operowały całością sił lub mniejszymi grupami. A operowały niezwykle spektakularnie i skutecznie, zadając Niemcom duże straty. Na pocz. 1944 r. – po przeniesieniu „Ponurego” na Nowogródczyznę, gdzie zginął w walce – śmiercią bohatera – w czerwcu 1944 r. podczas akcji „Burza” – komendę nad Zgrupowaniami obejmuje znakomity dowódca partyzancki – por. E. G. Kaszyński ps. „Nurt”, „Zygmunt” (ur. 1909 r. w Łodzi – zm. 1976 r. w Londynie) – uczestnik wojny obronnej 1939 r. oraz kampanii francuskiej 1940 r., w Anglii instruktor spadochronowy i żołnierz Brygady gen. S. Sosabowskiego, „Cichociemny” (zrzucony do Polski jesienią 1942 r.).
„Ponurego” i „Nurta” sowieckie władze w Polsce skazały na zapomnienie, nie zgadzając się – aż do kresu trwania czerwonego imperium nad Wisłą – na sprowadzenie do kraju ich szczątków. Dopiero w 1987 r., po wieloletnich staraniach rodziny, przyjaciół i towarzyszy broni, władze PRL podjęły starania o ekshumację i sprowadzenie znad Niemna zwłok mjr. Jana Piwnika „Ponurego”. Jego szczątki wydobyto z grobu na cmentarzu w Wawiórce k. Lidy i przewieziono nad Wisłę, a we wrześniu 1987 r. złożono w podziemiach wąchockiego klasztoru. Uroczystości pogrzebowe, z udziałem setek tysięcy ludzi, będące również manifestacją patriotyczną (pilnie kontrolowaną przez tysiące funkcjonariuszy MO i SB), odbyły się następnego roku w dniach 10 – 12 czerwca. Szczątki doczesne drugiego komendanta z Wykusu – mjr. Eugeniusza Gedymina Kaszyńskiego „Nurta” – zostały sprowadzone do Polski w 1994 r. i w czasie uroczystości czerwcowych, w obecności wielotysięcznego tłumu ludzi – zgodnie z jego wyraźnym życzeniem – złożone na Wykusie.
Wykus – leśne uroczysko, wzgórze 326, należące do najwyższych w tej puszczańskiej okolicy…
Więcej na ten temat w zakładce BLOG - artykuł "Wykus..."
Galeria
